Een variant op de biografie, toegespitst op het nu. Over een jubilaris, iemand die met pensioen gaat, voor je dierbaren of misschien over een van jouw dierbaren. Komt tot stand door twee tot vier interviewsessies en kan in korte tijd geproduceerd worden. Vaak met één bepaalde invalshoek zoals werk, hobby of levensvisie. Indien functioneel, met verwijzingen naar biografische feiten.
DE WARME KLEUR VAN EENZAAMHEID
Ze noemt zichzelf een koffiesnob en bij binnenkomst biedt ze me direct koffie aan. Haar lijfspreuk luidt: ‘Je leven mag volkomen mislukken, maar je koffie moet altijd goed zijn’. Ik wil dat meemaken dus we gaan naar boven, naar de keuken. In dit huis wordt duidelijk veel van Italië gehouden. De muren zijn warm oranje gestuukt en er staat veel aardewerk. Het ritueel begint. Ze maalt de bonen (afhankelijk van de bui Santos, Maragogype of Kilimanjaro met een ouderwetse molen. Ze heft een lofzang aan op haar roestvrijstalen espressopotje dat de állerlekkerste koffie produceert. De verse melk klopt ze zorgvuldig met de hand op. Ze serveert de koffie in grote blauwe kommen want ook het drinkgerei speelt een rol in de belevenis. Goede koffie is voor haar een symbool voor kwaliteit en een teken van levenskunst, vandaar dat je zo’n mysterieus bakkie wel eens tegenkomt in haar werk. Wie iedere dag roodmerk uit de filterpot drinkt heeft volgens haar geen respect voor zichzelf en zijn gasten. En ja: haar koffie smaakt hemels.
Het schildersatelier annex woonhuis van Francis Kilian is gevestigd in de oude ijsfabriek van Meppel. Beneden in het atelier herinneren alleen de granieten vloer en een paar spoelbakken nog aan het koele verleden van deze plaats. De ruimte doet nu juist warm aan. Misschien komt dat door de tientallen kleurige werken die op tafels in de maak zijn en die langs de wand staan te drogen. Misschien komt het door de muren van de aangrenzende patio die diep oranje zijn. Hoe dan ook: ik herken in het atelier een thematisch gegeven dat mij in Francis’ werk ook treft: hoe kou en warmte naast elkaar op het doek de ruimte krijgen, maar niet vermengen tot iets lauws.
Voor Francis is schilderen de manier om de wereld en haar plaats daarin te ordenen. Schilderen maakt de wanorde van het leven overzichtelijk. De mens is het centrale onderwerp in haar werk. Deze mens, die er meestal uitziet als een klein meisje, staat op het punt om een wezenlijke beslissing te nemen en twijfelt. Er is geen perspectief of zelfs maar een duidelijk landschap. Er is geen ander mens om op te steunen. Er is alleen maar een uiterlijk lege, verontrustende en merkbaar geladen ruimte. De mens draagt zijn lot in alle eenzaamheid, staat op het scharnierpunt van verleden en toekomst en moet zelf de volgende stap bepalen. Als toeschouwer wil je mee op weg; je sympathie en je nieuwsgierigheid zijn gewekt. De kans bestaat dat je jezelf herkent in dat meisje op de hinkelbaan of met haar koffertje.
Vaak zijn er kleine, stille hulpbronnen langs de weg in de vorm van een vlinder, een boekje, een koffer, een vlieger, een jurkje of een kopje koffie. Daar zit een geheim in, de sleutel tot een uitweg uit de situatie of een verwijzing naar hoe de toekomst eruit moet zien. Of het geheim ontsluierd zal worden is de vraag, maar tegelijkertijd zijn deze dingen zo overrompelend alledaags dat je denkt: het zal wel goed komen.
Zie voor de volledige tekst: www.franciskilian.nl
Wat hebt U in Indonesië geleerd?
"Dat het leven een beetje leuk moet zijn, dat je alles niet zo bloedserieus moet nemen. Dat was wel even slikken toen ik terugkwam in oerdegelijk Nederland. In Indonesië gingen we dansend de kerk in, hier kan er geen lachje af. (smalend) En de vergadercultuur hier: het eindeloze afwegen van de voors en tegens, en uiteindelijk niets doen, dan dúrf je ook niets meer. Daar deden we eerst, en gingen daarna pas nadenken, dat heeft ook nadelen, maar je krijgt veel meer voor elkaar. Het fijne van de club hier in dit klooster is dat ze bijna allemaal in Indonesië gewerkt hebben, waardoor we elkaar aanvoelen. Ik heb er ook geleerd dat het niet uitmaakt wat voor godsdienst iemand aanhangt, het gaat om de mens, als iemand niets kan betekenen voor de mens naast hem, dan hoef ik al zijn grote woorden ook niet."
Wat spreekt U het meest aan in de Bijbel?
Als mens kun je soms het gevoel hebben nergens houvast te hebben, helemaal uit elkaar te vallen. Er is een tekst uit Hosea die mij laat voelen dat we steeds opnieuw opgebouwd worden." (ze staat op pakt een bijbel en bladert doelbewust naar dat ene stukje tekst) hoofdstuk elf, vers negen, en begint voor te lezen) 'Want Ik ben God. Ik ben geen mens. Ik ben de heilige in uw midden. Ik laat Mij niet gaan in Mijn toorn.'In het engels, een taal die me zeer vertrouwd is, staat er: 'I have no wish to destroy.' Voor mij betekent het dat je geen boete hoeft te doen of vreselijk te treuren over je zonden. Hij is de heilige in ons midden, in het hart van individuele mensen, en ook in het hart van oprechte, gemeenschappelijke ondernemingen."
Een heel vergevingsgezind soort christendom.
"Het dogma, de theorieën, de uitpluizerij en het geredeneer kwamen pas later. Het gaat om het leven. In Deuteronomium staat het letterlijk: 'Ik leg voor u neer: dood en leven', kies maar." (ze toont haar handpalmen) "Ik kies voor het leven, wat soms inhoudt dat er moeilijke keuzes gemaakt moeten worden. Leven geven doe je niet alleen door geboorte, maar ook in je relatie tot elkaar. Ik kan ergens binnen komen, en meer tot leven komen, of bijdragen tot meer leven in een gemeenschap. Dat soort leven is ook écht leven, vind ik. Het hoeft niet persé gestalte te krijgen in een lichaam."
Heeft u een persoonlijk beeld van God?
"Allereerst: ik noem Hem niet graag God, dat is zo'n afgezaagd woord. Ik noem Hem de Levende, Hij die komt... of Zij die komt. Liefst noem ik Hem de Wezer. Niemand die nog leeft heeft hem gezien of gehoord, maar Hij ís er. Mijn grootste ondeugd is dat ik wegloop als ik er moet zijn: het tegenovergestelde van wat ik onder Goddelijkheid versta. De werkelijkheid trekt me uit elkaar, de vele details zijn vermoeiend en chaotisch. Maar diezelfde details dwingen me wakker te blijven. Iedere keer dat er hier in huis geklooi is en ik denk: zoek het maar uit, ik ben er niet, dan haal ik mezelf daarmee terug. Die vele details doen een beroep op mijn geduld en barmhartigheid. Wéér een gebroken heup, staaroperatie of maagbloeding en elke keer hetzelfde gezanik. God wil dat ik een verlengstuk van Zijn handen ben. Als niemand wat doet, is God níet barmhartig; Hij gebeurt door ons."